Nader boomtechnisch onderzoek monumentale iep

De aanleiding

De Universiteit van Amsterdam heeft aan de Oudemanhuispoort in Amsterdam een monumentale iep staan. Deze iep torent hoog boven de omliggende panden uit. De boom staat in de landelijke monumentale bomenlijst van de Bomenstichting. Mede daardoor heeft deze boom jaarlijks veel aandacht van ondermeer het personeel. In de achterliggende jaren waaiden er enkele takken uit de boom. Daarnaast zijn er eerder vruchtlichamen van schimmels geconstateerd. Deze verontrustende signalen waren de aanleiding om de boom in het voorjaar van 2019 nader te onderzoeken.

De oplossing

Om na te gaan wat de aard en omvang van de schimmelaantasting was, is de boom uitgebreid visueel geïnspecteerd. Hierbij is onder andere plaatselijk een holle klank waargenomen in de onderstam. Omdat er geen vruchtlichamen zijn aangetroffen van houtparasitaire schimmels, spitste het onderzoek zich toe op de locatie en omvang van de holte en de inwendige houtkwaliteit.

Met de resistograaf (boorweerstandsmeter) is op twee hoogten de houtweerstand gemeten. Hieruit is gebleken dat de holte het meest omvangrijk is in de onderstam. Naar aanleiding hiervan is een combinatie van onderzoeksmethodieken ingezet: de PICUS geluidstomograaf (geluidsmeting) en een meting met de TreeTronic (elektrische weerstandsmeting).

De PICUS geluidstomograaf liet zien door middel van een tomogram dat er een holte aanwezig is in de stam. Met een aanvullende module is de berekening nogmaals uitgevoerd. Dit om te achterhalen of er een vertekend beeld is ontstaan door aanwezigheid van scheuren in het hout in plaats van een holte of rotting. Een scheur heeft namelijk nauwelijks invloed op de stabiliteit van de boom terwijl deze wel van invloed kan zijn op het tomogram. Resultaat van deze herberekening was dat er een beïnvloeding is van het tomogram door een scheur waardoor aan de meting geen absolute betekenis gehecht kan worden. Door een aanwasboring en een sondering is de meting gecorrigeerd voor de aanwezige scheur. Hieruit bleek dat de holte binnen de veiligheidsmarges viel.

Tot slot is er een elektrische weerstandsmeting uitgevoerd om te onderzoeken of rot in de stam aanwezig is. De ‘ideale situatie’ is gebaseerd op een rode kern (hoge elektrische weerstand) met een buitenring van blauw (lage elektrische weerstand). Uit de meting is op te maken dat er een duidelijke afwijking te zien is.

De boom is veilig bevonden maar wordt de komende jaren intensief gevolgd op aanwezigheid van vruchtlichamen en uitbreiding van het rottingsproces. Deze inspanningen zorgen ervoor dat de monumentale iep mogelijk nog vele jaren behouden blijft.